كاج مطبق

کاج مطبق که به کاج کپیناژ نیز معروف است، گیاهی است همیشه سبز و از زیباترین و لوکس ترین درختچه های تزیینی و گیاهان آپارتمانی. گیاه کاج مطبق در طبیعت می‌تواند تا 60 متر رشد کند، اما داخل آپارتمان (محیط سرپوشیده) تا حدود 2 متر رشد می کند.

کاج مطبق قدی بلند دارد و شاخه‌های افقی آن با برگ‌های سوزنی شکل به شکلی متراکم پوشانده شده است. با بالا رفتن سن این گیاه، برگ‌های سوزنی شکل آن تیره‌تر می‌شوند. خواستگاه اصلی این گیاه جزیره نورفولک استرالیا است. ارتفاع آن ۱ تا ۲ متر و گسترش آن ۸۰-۹۰ سانتیمتر می باشد. یک گونه آن دارای قد کوتاهتری است که در گلدان کاشته می شود.
گیاه کاج مطبق به آب و هوایی معتدل و بدون یخ‌زدگی نیاز دارد. همچنین آفتاب صبح و عصر را دوست دارد ولی بیشتر دوست دارد در سایه باشد. اگر بتوانید یک مراقبت منظم را برای این گیاه فراهم کنید، آن‌وقت شاهد زیبایی بینظیر این گیاه خواهید بود.

حتماً ظاهر و نام این گیاه این اطمینان را به شما می دهد که گیاه سرسخت باشد، ولی باید گفت که کاج مطبق فقط از لحاظ همان نام و ظاهر شبیه سایر کاج‌ها می باشد و گرنه نیاز به مراقبت های خاصی دارد؛ روش نگهداری کاج مطبق کار خیلی آسانی نیست.

این گیاه نیاز به خاکی مناسب، کوددهی و آب‌دهی منظم دارد .در این مقاله به نکاتی در مورد روش نگهداری کاج مطبق خواهیم پرداخت و اینکه با دانستن چند نکته، می توانید به باغبان حرفه‌ای کاج مطبق تبدیل شوید.

روش نگه داری کاج مطبق: نور

گیاه کاج مطبق نور را به طور غیر مستقیم دوست دارد و نور شدید آن را اذیت می کند؛ گیاه کاج مطبق نورمستقیم خورشید را نمی پسندد، اما با نور صبح یا عصر مشکلی ندارد و تنها مشکلش نور مستقیم است؛ برای همین باید نوری غیر مستقیم برای آن فراهم کنید.

کاج مطبق اگرچه سایه را تحمل می‌کند ولی نزدیک به پنجره با نور ملایم نگهداری کنید، البته قابلیت نگهداری در آفتاب را نیز دارد و بهتر است در بهار و تابستان آن را در خارج از آپارتمان نگهداری کنید. در نور کامل بدون تابش آفتاب سبزتر مي ماند ولی در آفتاب بهتر رشد می‌کند.

پنجره جنوبی مکان مناسب رشد گیاه کاج مطبق است؛ هر چند وقت یکبار آن را 180 درجه بچرخانید تا به طرف نور منحرف نشود. بهتر است گیاه را به صورت منظم و در طی سال حدود 20 درجه بچرخانید تا الگوی رشد گیاه منظم شود.

روش نگهداری کاج مطبق: دما

گیاه زیبای کاج مطبق در تابستان  در دمایی بین 18 الی 23 درجه سانتیگراد و در زمستان در محدود دمایی بین 5 الی 10 درجه سانتیگراد برای رشد و نگهداری این گیاه مناسب است.
اگر دمای بیرون حداقل 5 یا 10 درجه سانتیگراد است، می‌توانید گیاه را به بیرون منتقل کنید به شرطی که نور مستقیم خورشید به آن نرسد. همانطور که گفته شد نور مستقیم برای گیاه کاج مطبق مناسب نیست.

روش نگهداری کاج مطبق: خاک

کاج مطبق خاکی که برای رشد و نگهداری لازم دارد حداقل باید دارای ویژگی های زیر باشد:

• سبک و کمی اسید باشد.
•  رطوبت را در خود نگه دارد و کمی مرطوب باشد.
•  این خاصیت را داشته باشد که به خوبی تخلیه و زهکشی شود.
•  ماسه - رسی، شل و بسیار نفوذ پذیر

خاک مناسب کاج مطبق ترکیبی از خاک گلدان، ماسه و سنگ است. این خاک هم به خوبی آب را تخلیه می‌کند و هم گردش هوا به خوبی در آن انجام می‌شود. برای تهیه خاک گلدان برای کاج مطبق می‌توان کمپوست‌های موجود در بازار را با پوده یا خلاش(خاک باتلاقی) ترکیب نمود.
همچنین بهتر است مقداری پرلایت، شن یا سنگ ریز متخلخل در خاک ترکیب کنید تا زهکشی بهتری داشته باشید و خاک به سرعت از آب اشباع نشود. ترکیب مناسب دیگر برای خاک کاج مطبق مخلوطی از کمپوست، خاک گلدان، سنگ و مالچی از پوسته درخت است. همچنین می توان از گیاه کمپوست سبک یا خاک هلندی نیز برای  به عنوان خاک مناسب برای رشد گیاه کاج مطبق استفاده نمود.

روش نگهداری کاج مطبق: آبیاری

کاج مطبق اهل منطقه آب و هوای نیمه استوایی است و فقط دو فصل در آن وجود دارد. فصلی بارانی که از فروردین تا شهریور طول می‌کشد و فصلی سرد که از مهر تا اسفند است. اگر قرار بر این است که این گیاه را نگهداری کنیم باید همین شرایط را برایش بازسازی کنیم.

در طول بهار تا تابستان این گیاه به آب زیادی نیاز دارد. سطح خاک همیشه مرطوب باشد؛ ریشه گیاه کاج مطبق اصلاً نباید به طور کامل خشک شود، اما غرق آب نیز نباید شود. آب بیشتر باید زمانی داده شود که سطحش کاملاً خشک می باشد. در تابستان می توانید هر دو روز یک مرتبه آبیاری کنید و این میزان را در زمستان به هر ۱۰ روز یک مرتبه کاهش دهید. برای طراوت هرچه بیشتر  کاج مطبق و سبز ماندن برگهای زیبای آن لازم است روزی یکبار با آب پاش برگهای گیاه بویژه برگهای فوقانی آن را مرطوب نمایید.

برای آبیاری کاج مطبق ، از آب باران جمع آوری شده یا آب بی آهک یا آبی که دپو شده و کلر آن از بین رفته است، استفاده کنید. اگر زیر ظرف گلدان کاجتان یک زیر گلدانی بدون سنگریزه است، پس هر 20 دقیقه باید آن را خالی کنید.

برای رفع این موضوع داخل زیر گلدانی را سنگریزه قرار دهید و روی آن، گلدان را قرار دهید. برای اینکه بدانید زمان آبیاری گیاه کاج مطبق رسیده است یا خیر، بررسی کنید که سطح خاک خشک باشد. ممکن است به دلیل گرما ،گیاه تشنه تر شود و فاصله آبیاری آن کوتاهتر شود.

روش نگهداری کاج مطبق: رطوبت

نکته مهمی که در مورد نگهداری از کاج مطبق بسیارحائز اهمیت است ، میزان رطوبت است. گیاه کاج مطبق به رطوبت بالا بین 60 درصد تا 80 درصد احتیاج دارد. البته نه برای این منظور، روزی چند بار به گیاه آب دهید و ریشه‌هایش را در آب غرق کنید. کاج مطبق رطوبت دوست دارد اما بصورت کاملاً دقیق و حساب شده.

بنابراین توجه به کاهش رطوبت در فصل زمستان و همینطور فضای داخلی خانه بسیار برای کاج مطبق اهمیت دارد.

روش مناسب برای فراهم کردن رطوبت دلخواه کاج مطبق اسپری آب یا دستگاه بخور سرد و یا استفاده از جزیره است؛ بدین منظور که برای حفظ رطوبت، بجای آبدهی وقت و بی‌وقت، زیر گلدانی کاج مطبق را با آب و سنگریزه پرکنید و یا در فصل‌های سرد، که رطوبت به حداقل می‌رسد با دستگاه رطوبت ساز، رطوبت مورد نیاز گیاه را فراهم کنید. برخی افراد بخور دادن هفتگی آن را روش جالب و مؤثری برای افزایش طراوت و نگهداری از کاج مطبق می‌دانند.

روش نگهداری کاج مطبق: هرس کردن

هرس کردن راه خوبی برای تنظیم رشد کاج مطبق به شمار نمی‌آید. حذف کردن بخش بالایی گیاه، مانع از رشد بی‌رویه آن نخواهد شد. بلکه در نهایت سبب می‌شود تا کاجی بدون نوک داشته باشید؛ این کار روند رشد طبیعی گیاه کاج مطبق را به هم میریزد. اما می‌توانید شاخه‌های آن را به قصد مرتب سازی گیاه کوتاه کنید، اما بعید است که مانند سایر گیاهان، آن بخش‌های جدا شده جایگزین شوند.

البته کوتاه کردن چند سانتی متری شاخه‌ها برای حفظ اندازه آن، آسیبی به گیاه وارد نمی‌کند. اگر قصد این کار را دارید، از یک چاقو یا قیچی بسیار تیز استفاده کنید و  قسمتی را ببرید که رو به قسمت بیرونی نباشد؛ یعنی طوری ببرید که اصلاً معلوم نشود. همانطور که گفته شد، برخلاف گیاهان آپارتمانی برگ دار، کاج مطبق را نمی‌توان با هرس کردن کنترل کرد. اگر نمی‌خواهید آن را از دست بدهید و در عین حال برای فضای شما بیش از حد بزرگ شده است، بهترین کار این است که شاخه‌های کناری را از گیاه جدا کنید. سپس هر هفته گلدان را کمی بچرخانید تا نور به طور مساوی به آن بتابد. این کار کمک می‌کند تا شکل کلی گیاه حفظ شود.

روش نگهداری کاج مطبق: کود دهی

گیاه کاج مطبق به کود دهی زیادی نیاز ندارد. درختچه‌ی کاج مطبق حتی اگر در خانه، داخل یک گلدان تزئینی باشد باز هم مانند حالتی است که در طبیعت است، رشد و تکثیر در بهار و تابستان و استراحت و رکود در پاییز و زمستان.

به این ترتیب در ماه‌های بهار و تابستان خاک آن را تغذیه کنید و در فصل سرما کودهی را قطع کرده و آبیاری را نیز کاهش دهید. در طول فصل رشد گیاه کاج مطبق (بهار تا تابستان) باید هر دو هفته یک بار به گیاه کود محلول در آب بدهید. معمولا از کود گیاه آزالیا برای کاج مطبق نیز استفاده می‌شود؛ زیرا نسبت به سایر کودها نیازهای این گیاه را بهتر تامین میکند.
افزودن نیتروژن زیاد به گیاه کاج مطبق باعث می‌شود که شاخه‌های گیاه با سرعت بسیار زیادی رشد کنند و این موضوع خوبی نیست زیرا شاخه‌های بسیار بلند باعث سنگین شدن گیاه و به طبع آن کج شدن آن می‌شود. از اواسط شهریور دیگر کود دادن را متوقف شود تا گیاه کاج مطبق بتواند خود را برای استراحت زمستانی‌اش آماده کند.

کاج مطبق: کاشت در گلدان

قبل از اینکه کاج مطبق را به گلدان تازه خود منتقل کنید ریشه‌های آن را در سطل آب قرار دهید و صبر کنید تا دیگر هیچ حبابی به سطح آب نیاید. گیاه را در همان عمقی بکارید که در گلدان قبلی بوده است؛ زیرا اگر عمق بیشتری ایجاد شود باعث پوسیدگی ریشه‌های آن می‌شوید. پس از قرار دادن گیاه در گلدان جدید خاک را دست خود کمی سفت کنید تا از افتادن گیاه کاج مطبق جلوگیری شود. بهتر است خاک را حدود پنج سانتیمتری از لبه گلدان پایین‌تر نگه دارید تا زمانی که به گیاه آب می‌دهید سر ریز نشود و از کناره گلدان روی زمین نریزد.

کاج مطبق: تعویض گلدان

قبل از اینکه ارتفاع گیاه کاج مطبق به یک متر برسد هر سال گلدان آن را با یک گلدان بزرگ‌تر تعویض نمایید؛ پس از آن سطح گلدان را به آرامی خارج نموده و با خاک کمپوست نو تعویض کنید. همچنین از گلدان پلاستیکی استفاده کنید؛ گلدان سفالی برای آن مناسب نیست.

تکثیر گیاه کاج مطبق: کاشت بذر یا قلمه زدن

تکثیر گیاه کاج مطبق کار ساده ای نیست. برای تکثیر این گیاه شما نیاز به مقداری تجربه، تحمل و صبر زیاد احتیاج دارید. کاج مطبق را می‌توان از روش کاشت بذر یا قلمه زدن تکثیر کرد. کاشت بذر روشی زمان‌بر است و ممکن است سال‌ها طول بکشد تا شکل اصلی کاج مطبق را ببینید، اما نکته مثبت آن این است که یک گیاه کاج مطبق موزون و یک دست را خواهید داشت.
تکثیر کاج مطبق از طریق قلمه زدن روشی سریع‌تر است ولی گیاه ممکن است نامتقارن خواهد بود.

تکثیر کاج مطبق: قلمه زنی

یک گلدان پلاستیکی ده سانتیمتری انتخاب و خاکی که زهکشی خوبی داشته باشد در آن بریزید. بر روی خاک آب بریزید و اجازه دهید برای پانزده تا بیست دقیقه استراحت کند تا آب اضافی از زیر گلدان خارج شود. حدود 15 الی 20 سانت بالایی کاج مطبق اصلی را برش دهید.

نکته مهم این است قسمتی از گیاه را ببرید که مرتب باشد زیرا یک قلمه ناموزون باعث رشد گیاهی نامتقارن خواهد شد. برگ‌های قسمت پایینی ساقه را جدا کنید و آن را آغشته به هورمون ریشه زا کنید و بعد از خارج کردن از هورمون با ضربه زدن به آن سعی کنید تا ساقه را تمیز کنید.

 یک سوراخ متوسط در خاک گلدان ایجاد کنید تا قسمت بی برگ گیاه در آن قرار گیرد و تا عمقی در خاک قرار دهید که سقوط نکند. بهتر است تا زمانی که گیاه ریشه دهد برای آن تکیه گاهی درست کنید. سعی کنید خاک را همیشه مرطوب نگه دارید و گلدان را در محیطی نورگیر قرار دهید.

می‌توانید با کشیدن پلاستیک در اطراف گلدان رطوبت خاک را بیشتر حفظ کنید اما مواظب باشید تا رطوبت بیش از حد نشود یا پلاستیک با گیاه تماس پیدا نکند تا باعث پوسیدگی گیاه نشوید. بعد از حدود هشت الی ده هفته مطمئن شوید که گیاه ریشه داده باشد. حالا می‌توانید پلاستیک را جدا کنید و گیاه را به گلدانی بزرگتر انتقال دهید و مانند یک کاج مطبق معمولی از آن نگهداری کنید.

تکثیر کاج مطبق: کاشت بذر

یک گلدان 10 سانتیمتری پلاستیکی انتخاب کنید و آن را با ترکیبی مساوی از شن درشت، پوده و خاک استرلیزه پر کنید. چند سانت بالایی گلدان را خالی بگذارید و با دست خاک را فشار دهید تا هوای آن خارج شود.

سه بذر را با فاصله تقریبا دو سانت از همدیگر به آرامی روی خاک قرار دهید، اما آن‌ها را داخل خاک فرو نکنید و آب را به آرامی روی دانه‌ها بریزید تا همگی خیس شوند و یک پلاستیک به دور گلدان بکشید تا رطوبت در اطراف دانه‌ها حفظ شود.

گلدان را به محلی که نور غیر مستقیم خیلی کمی دریافت کند مانند یک پنجره غربی یا شرقی منتقل کنید. هرچند وقت یک بار با یک اسپری به گلدان آب پاشی کنید تا رطوبت خاک حفظ شود. بعد از حدود چهار الی هشت هفته باید اولین نشانه‌های جوانه زدن بذرها رؤیت می شود.

در این موقع  می‌توانید برای چهار روز پلاستیک را به مدت یک ساعت از گلدان جدا کنید و تا گیاه کم کم آماده جدا شدن کامل از فضای داخل پلاستیک شود. پس از اینکه اولین نشانه برگ‌ها بر روی نهال ظاهر شد باید هر گیاه را در گلدان مجزا بکارید.

آفت های گیاه کاج مطبق:

تریپس:
در آنها خال های روشن، با قدرت مکش بالایی وجود دارد .این آفت تقریبا قابل رؤیت نمی باشد و ممکن است تنها حدود 1 میلیمتر از آن ها و را بیابید. به اصطلاح بال گرد یا پای حباب تقریباً نامحسوس است و معمولا فقط در گلخانه های یافت می شوند و ممکن است که درختان مخروطی آفات را قبلاً از محیط پرورشی قبلیشان یا مرکز باغ آورده باشند، چون تریپس تنها در پرواز محدود هستند، اما می توانند خیلی دور شوند.

آن ها در زمین پرسه می زنند و از عصاره سبزیجات تغذیه می کنند و آنها را تضعیف می نماید . حشره آفت باعث این نارسايي است هر 14 روز يكبار با سم حشره‌کش طبق دستور سمپاشی كنيد و يا با پنبه آغشته محلول به سم روی شاخه بمالید.

حشرات لکه ای:
حشرات بسیار ریز که با چشم قابل مشاهده نیستند، به صورت موجوداتی با موم سفید پوشانده شده و بر روی شاخه های درختان مخروطی و برگ های درختان مخروط دار می نشینند. آن ها به سختی حرکت می کنند ، و گیاه را آلوده می کنند . مبارزه با آن حشرات لکه ای تنها با آفت کش ها و سموم ویژه امکان پذیر است که به خود گیاه آسیب نمی زنند.

ممکن است حشرات ریز سبز رنگی حشرات ریز سبز رنگ روی برگهای سوزنی ظاهر و برگها چسبناک شده باشند، هر 14 روز يكبار با يك سم حشره‌کش نفوذی طبق دستور سمپاشی نماييد تا علایم برطرف گردند.

مشکلاتی که ممکن است در گیاه کاج مطبق ایجاد شود:

برگها سبز هستند ولی ریزش دارند؛ این به این دلیل می تواند باشد که آبياري بیش از اندازه باعث اين عارضه است، برای رفع آن آبياري را متوقف كنيد تا سطح خشک شود. سپس آبياري را با میزان كمتري انجام دهيد.

 برگهاي سوزنی زرد و قهوه اي شده و مي ريزند: به علت هوا گرم و خشك است. گلدان را به محل خنک تر با اكسيژن فراوان منتقل كنيد، آبياري و آبفشان را فراموش نكنيد.

 رشد گياه متوقف شده است: ريشه‌ها را بررسی كنيد اگر متراکم شده‌اند زمان تعویض گلدان فرا رسیده است.

 برگها متمایل به سفيدي هستند: نشاندهنده این موضوع است که نور مستقیم آفتاب مخصوصاً از پشت شیشه عامل آن می باشد، برای رفع آن گیاه را به محلی با نور غیر مستقیم انتقال دهید.

 شاخه‌هاي باريك و علفي هستند: در این حالت تغذیه مصنوعی برای گیاه کاج مطبق تجویز می‌گردد، میزان مواد غذايي را دو برابر كنيد.

علت افتادگی برگهای کاج مطبق میتواند به دلیل هوا خيلي سرد باشد، گياه را به محل گرمتری منتقل نماييد.

 برگهای شاخه های پايين مي ریزد: در این صورت گیاه کاج مطبق پیر شده است ، مکان گیاه را عوض کنید اگر تاريكي زياد از اندازه باشد گياه را به محل روشن تري انتقال دهيد و شاخه هاي خشک شده را با چاقو و با قيچي تيز حذف نماييد.