گل یاسمن بنفش

گل یاسمن به نام های یاس و یاسمین نیز شناخته می شود. در واقع یاس مخفف یاسمن می باشد. خواستگاه گل یاسمن، ماداگاسکار، جنوب و شرق آسیا، هیمالیا می باشد و اگر این گل زینتی زیبا در شرایط مطلوب خود نگهداری شود، ارتفاع آن تا به یک متر نیز می شود. البته در برخی از گونه های خاص این گیاه، ارتفاع آن به سه متر نیز می رسد.این گل عموماَ به شکل بوته ای می باشد.

برگهای این گیاه، نوک تیز و تخم مرغی شکل و گل های یاسمن شامل 5 گلبرگ می باشد و عموماً به رنگ سفید است. گل های گل یاسمن بسیار خوشبو و معطر می باشد که علاوه بر زیبایی منحصر به فردی که به محیط می دهند، دارای خواص دارویی بوده و در صنعت عطر سازی نیز از آن بسیار استفاده می شود. در ادامه مطالب به شرایط مورد نیاز برای نگهداری و رشد گل یاسمن مانند نور مورد نیاز، آبیاری گل یاسمن و دما می پردازیم:

نور مورد نیاز گل یاسمن

گل یاسمن در مکانی که نور کافی دارد و روشن است قرار دهید. گل یاسمن برای گلدهی حداقل 4 ساعت در روز، نور مستقیم آفتاب احتیاج دارد. کمبود نور در گل یاسمن منجر به کاهش گلدهی می شود. در ساعات ابتدایی ظهر روزهای تابستان که نور خورشید شدید می باشد، باعث تغییر رنگ برگها و ریزش گلهای گل یاسمن شود. بدین منظور گیاه را به محلی که سایه دارد جابجا کرده یا گیاه را در محلی که نیمه سایه است، قرار دهید. پنجره‌های آفتابگیر جنوبی و شرقی، مناسب‌ترین محل برای نگهداری این گل در فضای داخل خانه است.

آبیاری گل یاسمن

گل یاسمن به میزان متوسطی آب احتیاج دارد؛ ولی حتماً باید به صورت منظم و مرتب در اختیار گیاه قرار دهید و آبیاری طوری انجام گیرد که به ریشه های گیاه گل یاسمن نیز آب برسد. میزان نیاز گل یاسمن به آب، در زمان گلدهی بیشتر است. در فصل تابستان زمانیکه حدود دو و نیم سانتیمتر از سطح خاک خشک بود، اقدام به آبیاری گل یاسمن کنید.

نکته لازم این است که باید سطح خاک در تابستان مرطوب باشد و معمولاً آبیاری به صورت روزانه باشد و در فصل زمستان، بهترین زمان برای آبیاری هنگامی است که بیش از نصف ارتفاع خاک گلدان خشک باشد. آبیاری بیش از اندازه این گیاه بالخصوص در فصل زمستان منجر به کمرنگ شدن برگهای گل یاسمن و همچنین ریزش آنها می شود.

خاک مناسب گل یاسمن

گیاه گل یاسمن به خاک سبک با زهکشی مناسب نیاز دارد و توانایی نگهداری رطوبت در خود را داشته باشد. بدین منظور از ترکیب خاک پرلیت، پیت ماس و خاک باغچه و یا همچنین می توان از خاک کمپوست و مقداری خاک باغچه و پرلیت نیز استفاده کرد. برای بالا بردن زهکشی خاک می توان از مقدار کمی شن و ماسه نیز استفاده کرد.

دمای مناسب برای گل یاسمن

گل یاسمن نیاز به دمای بالایی ندارد و نسبت به دما مقاوم است. دمای مورد نیاز جهت نگهداری گل یاسمن حدود 18 درجه سانتیگراد می باشد. گیاه یاسمن برای اینکه گل بدهد، نیاز به این دارد که به مدت 6 هفته سرما را تحمل کند تا بتواند در اواخر زمستان تا اوایل بهار گل دهد. برای گلدهی گل یاسمن سپری کردن این مرحله ضروری است.

برای این منظور، حتما باید گیاهنتان را در فضای باز و نیمه سایه و یا اتاقی روشن و سرد با دمای بین 4 الی 16 درجه سانتیگراد قرار دهید تا سرمای مورد نیاز گیاه فراهم شود و گلهای گل یاسمن شکل گیرد. قرار دادن گیاه در دمای کمتر از این دما موجب سیاه شدن برگها میشود.

بهترین رطوبت برای نگهداری گل یاسمن

گل یاسمن برای رشد بهتر به رطوبت بین 70 تا 90 درصد نیاز دارد. البته این به آن معنی نمی باشد که در شرایط رطوبت بیشتر، گیاه رشد نکند؛ بلکه با تأمین این میزان رطوبت، گل یاسمن رشد بهتری خواهد داشت. ضمن اینکه با افزایش دما مخصوصاً در تابستان، باید رطوبت محیط اطراف گیاه گل یاسمن بیشتر باشد. برای تأمین رطوبت می توانید گیاه را به شکل روزانه با آب ولرمی که کلرش را از دست داده یا آب جوشیده سرد شده، غبارپاشی (اسپری) کنید و یا از دستگاه رطوبت ساز و یا از جزیره استفاده کنید.

برای این کار، یک زیر گلدانی بزرگ را تا لبه آن پر از سنگریزه کنید و سپس تا نیمه ارتفاع آن آب بریزید و سپس گلدان حاوی گیاه را بر روی سنگریزه ها قرار دهید به یاد داشته باشید که کف گلدان نباید با آب در تماس باشد. آب درون زیرگلدانی به تدریج تبخیر می شود و رطوبت مورد نیاز گل یاسمن را تأمین خواهد نمود.

کوددهی گل یاسمن

کوددهی به گیاه گل یاسمن را می توانید در تمام طول فصول رشد گیاه انجام دهید. کود مورد نیاز این گیاه باید غنی از فسفر و پتاسیم باشد. کوددهی را در زمان گل دادن گل یاسمن قطع کنید. کودی که انتخاب می کنید حلال در آب و مخصوص گیاهان آپارتمانی باشد. از کود مخصوص گیاهان گلدار مانند 20-20-20 نیز می توان استفاده کرد. کود را تنها به مقدار 50 درصد از میزان توصیه شده توسط کارخانه و به صورت رقیق استفاده کنید. علت استفاده از کود مایع به صورت رقیق ، حساسیت بالا و احتمال آسیب دیدگی گل یاسمن زیبا می باشد.

 گل یاسمن باید در طول فصول اصلی رشد خود یعنی در طول بهار تا اوایل پاییز، هر 1 الی 4 هفته یکبار کود دریافت کند. کوددهی باید در پاییز و زمستان متوقف شود. استفاده از کودهای طبیعی، راهی دیگر برای تقویت گل یاسمن است. می توان از کمپوست آلی نیز برای تغذیه گل یاسمن زیبا استفاده کرد.

هرس کردن گل یاسمن

هرس کردن منظم گیاه گل یاسمن باعث رویش بهتر و زیباتر شدن گیاه در سال خواهد شد؛ از طرفی هرس کردن کمک می‌کند تا اندازه و شکل شاخه‌های گیاه قابل کنترل باشند. بعد از پژمرده شدن گل‌ها، آنها را از شاخه جدا کنید و همینطور پس از گل‌دهی باید ساقه‌ها هرس شوند.

هرس کردن را باید پس از اتمام زمان گلدهی گیاه، انجام دهید و حدود ۷۰ درصد شاخه هایی را که گل داده بودند را هرس نمایید، توجه داشته باشید هرس گل یاسمن باید بین بهار تا اواخر تابستان صورت بگیرد و نباید از تابستان به بعد هرس انجام شود، چرا که زمستان فصل شکل گیری غنچه های گل یاسمن می باشد.

برای هرس کردن گل یاسمن، تمامی برگ‌های مرده و بخش‌های آسیب دیده و شکسته را جدا کنید و یک سوم هر ساقه با قیچی تیز چدا کنید. همچنین تمامی قسمت های مرده و بیمار را از گیاه جدا کنید. اگر می‌خواهید گل یاسمن تان در یک جهت خاصی رشد کند، باید هرس کردن گیاه را در راستای همان جهت انجام دهید.

تعویض گلدان گل یاسمن و تمیز کردن برگ های آن

 گیاه گل یاسمن به دلیل اینکه فشردگی ریشه آن را اذیت نمی کند، می تواند به مدت طولانی در گلدان خود باقی بماند. تعویض گلدان را زمانی انجام دهید که ریشه های گیاه در حال خارج شدن از خاک است؛ در این حالت اگر آبیاری انجام دهید، در عرض یکی دو روز سطح خاک سریع خشک خواهد شد. اینکار را در فصل بهار بعد از اتمام گلدهی و هرس کردن گیاه انجام دهید.

هنگام تعویض گلدان، اگر ریشه‌ بسیار بلندی دیدید که دور توپ ریشه پیچیده شده است، آن را جدا کنید. سپس 4 الی 5 برش نازک در توپ ریشه ایجاد کنید. این برش‌ها را کمی از هم جدا کنید و سپس گیاه را در خاک تازه بکارید. این کار کمک می‌کند تا ریشه رشد بیشتری داشته باشد. معمولاً هر سال یا دو سال یکبار تعویض گلدان انجام میگیرد.

برای تمیز کردن برگهای گیاه از دستمال نمدار نرم و سبک استفاده کنید و به هیچ وجه از براق کننده های شیمیایی استفاده نکنید.

تکثیر گیاه گل یاسمن

برای تکثیر گل یاسمن می توان از روشهای تکثیر با قلمه، تکثیر گل یاسمن از طریق خم کردن شاخه، تکثیر با بذر، تکثیر به کمک پاجوش های گیاه مادری انجام داد که تکثیر با قلمه سریعترین روش می باشد. تکثیر گل یاسمن از اواسط بهار تا اوایل تابستان انجام می شود.

تکثیر گل یاسمن به کمک قلمه، بدین شکل است با یک چاقوی تیز قلمه های انتهایی را به طول 10 سانتیمتر جدا کنید و به پودر هورمون ریشه زایی آغشته کنید، سپس هر یک را در گلدانی کوچک حاوی کمپوست مخصوص بذر و قلمه بکارید. خاک را مرطوب کنید و با نایلون شفاف و نازک آن را بپوشانید و در دمای 18 الی 25 درجه سانتیگراد قرار دهید.

ممکن است ریشه دهی تا سه ماه به طول انجام پذیرد، سپس آن را به گلدان بزرگتر منتقل کنید و هر قلمه را در راستای سیمی قرار داده تا در راستای آن سیم رشد کند. در مراحل اولیه تکثیر گیاه گل یاسمن آبیاری نباید زیاد انجام شود. تکثیر به کمک بذر و یا پاجوش های مادری را مستقیماً در خاک قرار دهید.

در روش تکثیر با ساقه گیاه گل یاسمن،کافی است که ساقه گیاه را خم کرد و قسمتی از آنرا زیر خاک کنید و روی آن خاک بریزید تا در طول 1 الی 3 ماه ریشه بدهد و بعد از آن می‌توان این شاخه را از گیاه مادری جدا کرد و به عنوان گیاهی مستقل بکارید. بعد از کاشت در گلدان، نوک ساقه اصلی را بزنید تا ساقه‌های جانبی رشد کند و گیاه حالتی بوته‌ای پیدا کند.

مشکلات و بیماری های گل یاسمن

شپشک آردی در گل یاسمن

یکی از معمول ترین آفات گیاه گل یاسمن، شپشک آردی در گل یاسمن است. این آفت، به‌صورت توده‌های سفید و پنبه‌ای در سطح زیرین برگ‌ها یا روی شاخه‌ها ظاهر می شود. این آفت در ابتدا مشکلی برای گیاه ایجاد نمیکند، ولی به مرور زمان باعث زردی و پیچ خوردگی برگ‌های گل یاسمن خواهد شد. برای رفع این مشکل قسمت آسیب دیده را تا حد ممکن هرس کنید. سپس بخش های به جا مانده با پنبه آغشته به الکل تمیز کنید.

قهوه ای و چروک شدن برگ ها

این پدیده در تابستان و شدید بودن تابش نور خورشید در ظهر اتفاق می افتد، در این حالت خاک گلدان کاملاً خشک می شود و همچنین منجر به چروک و قهوه ای شدن برگها می شود.

وجود حشرات بر روی برگها

 گیاه گل یاسمن را با سم های حشره کش نفوذی سم پاشی کنید.

ریزش برگهای گل یاسمن و کمرنگ شدن آنها

علت ریزش برگهای گل یاسمن می تواند به دو دلیل باشد. دلیل اول، میزان آبیاری بیش از حد در زمستان بوده و  دلیل دوم این است که زهکشی گلدان مناسب نمی باشد. سورراخ های زیر گلدان را بررسی و در صورت لزوم آن را عوض کنید.

قهوه ای شدن غنچه های گل یاسمن

این مشکل زمانی پیش می آید که گیاه گل یاسمن در مکانی با دمای بالا و رطوبت پایین قرار گرفته است.

برگهای ریز و نداشتن گل

برگهای ریز در گیاه و نداشتن گل در فصل گلدهی می تواند نشانه کمبود مواد مغذی گیاه باشد. طبق روشی که گفته شد گیاه را کود دهی نمایید.

رنگ پریدگی و وجود تار عنکبوت

کنه قرمز ریز عامل ایجاد این مسئله می باشد، برای رفع این مشکل سطح زیرین برگهای گیاه را با پارچه و یا اسفنج آغشته به سم کنه کش تمیز کنید. ایجاد رطوبت مناسب به طور مستمر، مانع ایجاد چنین مشکلی در گیاه می شود.

سیاه شدن برگهای گل یاسمن

سیاه شدن برگها، به دلیل سرد بودن بیش از حد محیط نگهداری گیاه و یا استفاده از براق کننده های شیمیایی برای تمیزی برگهای گیاه می باشد.

باز نشدن گلهای گل یاسمن

دلیل این مشکل میتواند کمبود نور باشد. برای حل این مشکل گیاه را به مکانی با نور بیشتر جابجا کنید.

لکه‌های سوخته در سطح برگ گل یاسمن

در اثر غبار پاشی (اسپری آب) زیر نور مستقیم آفتاب، لکه‌های قهوه‌ای و سوخته در سطح برگ و گل دیده می‌شود. برای رفع این مشکل، غبار پاشی را در سایه و از فاصله یک متری گیاه انجام دهید. هم چنین مراقب باشید در زمان آبیاری، آب بر سطح برگ و گل‌ها ریخته نشود.

زرد شدن برگ‌های گل یاسمن

 این مشکل زمانی پیش می آید که آبیاری بیش از اندازه می باشد و زهکشی خاک به خوبی انجام نمی شود و  نهایتاً ریشه دچار پوسیدگی می شود و برگ‌های گل یاسمن به مرور زمان زرد و قهوه‌ای می‌شوند.

گل یاسمن دارای گونه های مختلفی می باشد، که در ایران تمام گونه ها به وفور یافت نمی شود؛ در زیر به معرفی تعدادی از گونه های معروف آن اشاره خواهیم کرد:

• گل یاسمن نارنجی

این گونه بسیار زیبا از گل یاسمن در تمام طول سال گلدهی دارد و خاک مورد نیاز برای رشد آن بهتر است اسیدی باشد. این گونه از یاسمن که عضوی از دسته‌ای بیش از ۲۰۰ نوع است؛ درختچه و گیاه بالارونده همیشه سبز و برگریز است.

• گل یاسمن صورتی

این گونه گل یاسمن در زمستان گل می دهد و قابلیت آن را دارد در چارچوب تزئینی رشد کند و از گلدان آویزان گردد.

• گل یاسمن ستاره ای

این گونه گل یاسمن بسیار زیبا و پر پشت با عطری بی نظیر است، در تمام طول سال گل‌های کوچک ستاره‌ای و برگ‌هایی به رنگ سبز براق دارد.

• گل یاس هلندی

این گونه گل یاسمن به شکل درختچه‌ای همیشه سبز، مقاوم به کم آبی با گل‌هایی زیبا و خوشبوست که در طول فصل بهار و تابستان گل می دهد.

• گل یاسمن چمپا

گونه گل یاسمن چمپا، با برگ‌هایی به رنگ سبز براق و گل‌های سفید با ته رنگ بنفش است و از بهار تا پاییز ظاهر می‌شوند و بیشتر از آن در عطر سازی استفاده می‌شود.

•  گل یاس رازقی

یاس رازقی برای کاشت در راه پله‌ها و بالکن مناسب است و به صورت درختچه کوتاه بالارونده رشد می‌کند. گل‌های این گیاه در اوایل پاییز، بهار و تابستان و در هوای خنک و نسیم گل می‌دهند. این گیاه، همیشه سبز است و تحمل سرما و یخبندان را ندارد.

• گل یاسمن صورتی

گل یاسمن صورتی گونه‌ای از یاسمن‌هاست که با عنوان یاس صورتی، یا یاس چینی و گاهی (یاس سفید) شناخته می‌شود. می‌توان گفت این گونه، خوشبو و معطرترین گل در این خانواده است.

•  گل یاسمن جنگلی

گل یاسمن جنگلی در ایران با نام گل یاسمن شیروانی نیز شناخته می‌شود و بومی مناطق آسیاست. گیاهی چندساله است و در فصل بهار، تابستان و اویل پاییز گل می‌دهد.