همه چیز درباره تراریوم

احتمالا تاکنون بارها نام تراریوم به گوشتان خورده است، اما تراریوم چیست؟ تراریوم در واقع یک باغچه یا گلخانه مینیاتوری است، که درون محفظه ی شیشه ای یا پلاستیکی آن، گل ها و گیاهان زیبای کوچک در کنار هم نگهداری می شوند. در این مقاله سعی بر این داریم که بدانیم تراریوم چیست و گیاهان مناسب برای تراریوم کدام اند.

تراریوم چیست؟

 تراریوم در معنای لغوی، تکه ای از باغ یا باغ شیشه مینیاتوری، است. گیاهان موجود در تراریوم مانند جواهرات سبزی در ظرف شیشه ای یا پلاستیکی نگهداری می شود. گیاهانی که رشد کندی دارند برای استفاده در تراریوم مناسب هستند. از ویژگی های دیگر گیاهان در تراریوم این است که باید شرایط نگهداری و رشد آنها تقریباً نزدیک به هم باشد. جنس اکثر تراریوم ها شیشه ای است.

انواع تراریوم

دسته بندی های مختلفی برای انواع تراریوم ها وجود دارد. یکی از دسته بندی های متداول تراریوم ها، بر اساس شکل ظاهری گیاهان استفاده شده در تراریوم است. در دسته بندی دیگر تراریوم ها را بر اساس نوع محفظه نگهداری طبقه بندی می کنند، که به هر یک از آنها خواهیم پرداخت:

دسته بندی تراریوم ها بر اساس شکل ظاهری

 در این دسته بندی تراریوم ها را بر اساس ظاهر کلی گیاهان قرار گرفته در تراریوم دسته بندی می کند که به سه دسته جنگلی، صحرایی و جزیره‌ای دسته بندی می شوند.

با انتخاب گیاهان مختلف و خلاقیت در نحوه چیدمان آن ها در داخل محفظه تراریوم، از زیبایی منحصر بفرد آن لذت ببرید. میتوان سه نوع مختلف تراریوم با ظاهری کلی داشت. ساختار تراریوم های زیبا کاملاً به سلیقه و خلاقیت خودتان بستگی دارد.

با استفاده از انواع خاک های ژله ای، سنگ های رنگی، مجسمه های کوچک، چوب و حتی ماهی زنده می‌توان تراریوم را تزئین کرد. در زیر به انواع این تراریوم ها می پردازیم.

1- تراریوم جنگلی

این نوع تراریوم ها، ظاهری شبیه جنگلی سرسبز دارند و انواع گیاهان مختلف بسته به خلاقیت و سلیقه خودتان می توان درونش استفاده نمود. بطوریکه در مجموع ظاهری شبیه جنگلی وحشی با گیاهان گوشتخوار و عجیب باشد و یا تراریومی از کاکتوس و ساکولنت با ظاهری آرامش بخش تر داشته باشید. در این نوع تراریوم بهتر است از نوع شیشه ای استفاده شود.

2- تراریوم صحرایی

این نوع تراریوم را می توان با استفاده از انواع شن و ماسه تزئینی و یا معمولی که ظاهری کویری به تراریوم می دهد، ساخت. با استفاده از این روش می توان انواع تراریوم کاکتوس زیبایی مانند کاکتوسی در کویر، شبیه آنچه در کارتون ها مشاهده کرده اید، داشته باشید. برای این منظور کافی است کاکتوس هایی با ظاهری مشابه کارتون ها و گیاهی با ظاهر خارهای خشک استفاده و با تزئینات مختلف آن را زیبا کنید.

3- تراریوم جزیره ای

این نوع تراریوم ها، ظاهری شبیه جزیره دارند و علاوه بر انواع گیاهان کوچک، دریاچه ای کوچک را در داخل خود دارند. به این تراریوم های جزیره ای، تراریوم آبی یا تراریوم ماهی نیز می‌گویند. اما نام اصلی آن ها پالاداریوم است. برای ساخت این نمونه کوچک از جزیره ای زیبا، از گیاهانی استفاده می‌شود که رطوبت بالا را دوست دارند و رطوبت زیاد آنها را از بین نمی برد. در آب بعضی از این تراریوم ها، از ماهی های کوچک نیز استفاده می‌کنند.

نکته دیگر این است که، این تراریوم ها نیاز به فضایی برای تصفیه آب دارند و آماده کردن این شرایط برای تمامی افراد کار راحتی نیست و بهتر است ساخت این تراریوم ها را به افراد ماهر بسپارید.

دسته بندی تراریوم ها بر اساس محفظه نگهداری

 در دسته بندی دیگر تراریوم ها را بر اساس نوع محفظه نگهداری به دو دسته تقسیم بندی می کنند، تراریوم باز و تراریوم بسته. انتخاب اینکه تراریوم باز و یا بسته باشد، به گیاه های که در ساخت آن استفاده می‌شود، بستگی دارد. معمولاً تراریوم بسته برای گیاهانی استفاده می شود که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری نگهداری می‌شود.

تراریوم بسته

دمای این نوع تراریوم باید معتدل و نیمه گرم باشد و برای گیاهان گرمسیری توصیه می شود. با توجه به آن که در تراریوم بسته راه خروجی برای بخار و هوا ندارد، برای  ساخت تراریوم هایی مانند ساکولنت ها و کاکتوس ها توصیه نمی‌شود.

تراریوم بسته را می توان با مراقبت مناسب برای مدت طولانی نگهداری کرد. ایجاد تعادل در تراریوم بسته ممکن است زمان ببرد؛ اما پس از ایجاد تعادل، سیستم به آب کمی نیاز دارد و مراقبت از آن آسان است. یک تراریوم بسته سالم کاملاً عادی است که ماه‌ها بدون آبیاری سالم و بدون مشکل بماند.

رطوبت حاصل از تبخیر و تعرق گیاه به‌صورت قطرات باران که خاک را مرطوب نگه می‌دارد و در داخل تراریوم در گردش است. تراریوم بسته به نور غیرمستقیم خورشید احتیاج دارد و در صورت امکان نبودن نور غیرمستقیم می‌توانید از لامپ رشد گیاه استفاده کنید.

چه گیاهانی در یک تراریوم بسته خوب عمل می‌کنند؟

شما گیاهی را لازم دارید که خیلی بزرگ نباشد و یا رشد آن کند باشد. هرس کردن فقط تا حدی می‌تواند انجام شود و کاشت مجدد نمونه‌های بیش از حد رشد یافته که فضا را اشغال می‌کنند خسته‌کننده می‌شود.

تراریوم بسته امکان نگهداری گیاهان گرمسیری را فراهم می‌کند. خزه‌ها و سرخس‌ها در تراریوم در بسته به خوبی نگهداری می شوند. ارکیده‌های کوچک، بنفشه‌های آفریقایی کوچک و دیگر گیاهان عجیب‌ وگل‌دار، عاشق محیط تراریوم هستند و زیبایی خاصی به محیط تان می دهد.

تراریوم باز

تراریوم های باز دارای محفظه هایی هستند که قسمتی از آنها باز می باشد، می توان از این گروه به تراریوم شیشه ای آویزان اشاره کرد. این نوع تراریوم ها با هوای آزاد پیرامونشون تبادل رطوبت دارند. تراریوم باز، می تواند مجموعه ای از اندازه‌ها، اشکال و رنگ‌های گیاهان غیرعادی را به ‌خوبی نمایش دهد و زیبایی خاصی را ایجاد کند.

به دلیل اینکه تبادل دما و رطوبت برای این نوع تراریوم بیشتر است، برای گیاهانی استفاده می شود که نسبت به رطوبت حساسیت کمتر و نور بیشتری احتیاج دارند. نور مورد استفاده در این تراریوم های غیرمستقیم است و در صورت عدم دسترسی به آن، می توان از لامپ رشد گیاه استفاده کرد.

 تراریوم باز مزایا و معایب خاص خودش را دارد که می توان از مزایای آن، رسیدن هوای تازه به گیاهان، دسترسی راحت گیاهان به ‌منظور تغییر در ساختار و طراحی تراریوم، سهولت در آبیاری، هرس و همچنین امکان تهویه برای جلوگیری از تراکم زیاد آن فراهم کند و از معایب آن می توان به امکان رشد سریع گیاهان به دلیل وجود هوای ثابت اشاره کرد.

گیاهان مناسب تراریوم

همانطور که گفته شد، به دلیل کم بودن فضای قرارگیری گیاهان و اینکه چند گیاه مختلف در کنار هم نگهداری می شوند، هر گیاهی را نمی‌توان برای ساخت تراریوم استفاده کرد. تنها گیاهانی می توانند استفاده شوند که شرایط نگهداری و نیازهایشان شبیه و نزدیک هم باشد.

از مهم‌‌‌‌‌‌ترین و شناخته شده ترین گیاهان مناسب برای تراریوم می‌توان به گیاهان زیر اشاره کرد.

کاکتوس ها گیاهانی هستند که به‌راحتی رشد نمی‌کنند. کاکتوس ها می توانند به همراه ساکولنت ها در کنار هم  در تراریوم قرار بگیرند و محیطی با زیبایی منحصر به فرد ایجاد کنند. معمولاً تراریوم زیبا کاکتوس از نوع باز می باشد.

 مراحل تهیه‌ یک تراریوم

تهیه تراریوم در منزل بسیار کار راحتی هست و با کمترین دانش می توانید یک تراریوم خاص و جذاب در خانه یا محل کار خود داشته باشید. در زیر به مراحل تهیه یک تراریوم زیبا و در انتها به شرایط  نگهداری تراریوم مناسب می پردازیم:

انتخاب محفظه‌ی تراریوم

زمانی که نوع تراریوم را انتخاب کردید که می تواند بسته یا باز باشد، باید محفظه مناسب جهت نگهداری آن را تهیه کنید. جنس محفظه تراریوم می تواند پلاستیکی یا شیشه ای باشد، ولی معمولاً از محفظه های شیشه ای به خاطر اینکه کمتر بو می گیرد و اینکه نور مناسب به گیاهان درون تراریوم را فراهم می کند، استفاده می‌کنند.. ظرف مورد نظر را  قبل از ساخت تراریوم، حتما با آب گرم و صابون به خوبی بشویید تا باکتری‌های درون آن از بین برود.

البته استفاده از ظروف چینی بلا استفاده مانند قوری‌ها و فنجان برای ساخت تراریوم باز متداول شده است. بهتر است که محفظه انتخابی رنگی نباشد و یا حداقل منبع نور خوبی کنارش باشد. در مورد تراریوم‌های باز، ظرف می تواند کاملاً تخت باشد مانند یک بشقاب گرد شیشه‌ای یا کاسه‌ شیشه‌ای و یا هر ظرفی که با هوای بیرون تبادل خوبی داشته باشد.

ظروف مناسب برای تهیه تراریوم بسته، محفظه‌های شیشه‌ای بلند با یک سرپوش محکم است. که این سرپوش ها بنا به سلیقه شما می تواند پلاستیکی، چوب پنبه ای و یا چوبی باشد. و اینکه توصیه می شود به دلیل شرایط رطوبت و دمایی داخل تراریوم بسته از محفظه های پلاستیکی استفاده نشود.

خاک مناسب جهت ساخت تراریوم

سیستم زهکشی و خاک تراریوم باید مناسب باشد تا سلامت گیاهان درون محفظه ترارویوم حفظ شود. در تراریوم از ۴ لایه خاک مختلف استفاده می‌شود که هرکدام وظیفه خاصی دارد.

لایه‌های این خاک از پایین ظرف به سمت بالا باید به صورت زیر باشد:

• اولین لایه که درون ظرف باید ریخته شود، شن درشت و یا سنگ‌ریزه است که زهکشی و تخلخل خیلی خوبی داشته باشد. به این لایه زهکشی هم گفته می شود.
• پس از آن باید لایه ای از تکه های زغال چوب برای از بین بردن بوها و سموم تولیدشده که ممکن است توسط کپک ها و یا باکتری ها موجود در خاک ایجاد شود، استفاده کرد. اگر لایه‌ زغال چوب را در تراریوم ندارید، باید در طول روز چند ساعت ظرف تراریوم را در مجاورت جریان هوا قرار دهید. لذا در تراریوم های بسته که باید برای تعادل رطوبت حتماً بسته باشد، حتماً از این لایه استفاده شود. توجه کنید از پودر زغال چوب یا پودر کربن فعال به هیچ وجه استفاده نکنید.
• لایه سوم خزه است. کاربرد این لایه اختیاری است و کمک به حفظ رطوبت در تراریوم می کند و به جای آن می توان از اسفنگوم استفاده کرد.
• آخرین لایه خاک، مخلوطی از شن و خاک باغچه است.

می توانید برای تزیین و زیبایی بیشتر تراریوم بعد از کاشت از سنگ‌های تزیینی، خزه، تخته چوب و غیره استفاده کنید.

در تراریوم بسته بعد از کاشت گیاهان و تزیین سطح خاک تراریوم، درپوش را قرار دهید تا ارتباط تراریوم با محیط بیرون قطع شود، البته مدتی طول می کشد تا تعادل برقرار شود.

شرایط نگهداری گیاهان در تراریوم ها

نگهداری تراریوم ها بسیار راحت و آسان است و هر فرد ناآشنا به گل و گیاه می تواند آن را انجام دهد. شرایط نگهداری تراریوم بستگی به گیاهانی دارد که در ساخت تراریوم از آن استفاده شده است. در زیر به طورکلی به شرایط نگهداری تراریوم مانند آبیاری، نور مورد نیاز، رطوبت مورد نیاز و کود دهی می پردازیم:

آبیاری تراریوم ها

  بعد از ساخت تراریوم، نباید آبیاری مستقیم و به مقدار زیاد انجام دهید. نکته مهم این است که میزان آبیاری به نوع و دهانه‌ تراریوم نیز مرتبط است. بهترین کار استفاده از اسپری است، اما اگر دهانه محفظه تراریوم باریک باشد، بهتر است از سرنگ برای آبیاری استفاده کنید تا فقط خاک تراریوم خیس شود.

در تراریوم های بسته میزان آبیاری کمتر و حدود ماهی یکبار است. اما در تراریوم های باز بهتر است هر دو هفته یکبار آبیاری شود.

نور مورد نیاز در تراریوم ها

از شرایط لازم و ضروری برای رشد گیاهان به خصوص گیاهان داخل تراریوم، تامین نور مناسب است. معمولاً از نور غیرمستقیم خورشید و بهتر از آن استفاده از لامپهای مخصوص رشد گیاه است و میزان نور لازم بستگی به گیاهان درون تراریوم دارد. به طور مثال اگر شما گیاهان سرخس، فیتونیا و یا گل‎سنگ را داخل تراریوم خود دارید، نور کمی لازم دارند.

اما تراریوم های کاکتوس و ساکولنت‌ها به نور زیادی احتیاج دارند و بهتر است برای این گیاهان از تراریوم های باز استفاده شود.

 کود

تراریوم ها با توجه به اینکه باغ های مینیاتوری هستند به میزان خیلی کمی کود احتیاج دارند و بهترین زمان برای کوددهی به گیاهان داخل تراریوم، یکسال بعد از ساخت آن است.

 رطوبت

یکی دیگر از شرایط ضروری ، جهت نگهداری از گیاهان داخل تراریوم میزان رطوبت است. میزان رطوبت معمولاً بستگی به نوع گیاه دارد. برای تراریوم های بسته همانطور گفته شد گیاهانی استفاده می شود که به میزان رطوبت بیشتری احتیاج دارند.

اما اگر میزان رطوبت بالاتر از حد باشد، گیاهان پوسیده می‌شوند و اگر کمتر از حد باشد، ممکن است باعث خشک شدن گیاهان شود. بهتر است هر هفته یکبار درب تراریوم را باز کنید تا جریان هوا کافی باشد و رطوبت بیشتر از مقدار نشود.

سوالات متداول در مورد تراریوم ها

1. بهترین جنس برای محفظه تراریوم چیست؟

تراریوم در ظرفهای شیشه ای عمر طولانی تر دارند و به ندرت دچار بوی بد و آسیب دیدگی می‌شوند.

2. آیا استفاده از محفظه های رنگی برای ساخت تراریوم مجاز است؟

بله می توان استفاده کرد اما توصیه می شود از ظرفهایی با رنگ های پررنگ استفاده  نشود، زیرا از رسیدن نور به گیاه جلوگیری می کند و ممکن است باعث ایجاد بیماری در گیاه شود.

3. آیا می‌توان در تراریوم از خاک های رنگی استفاده کرد؟

در صورتی که می توانید  از خاک های رنگی استفاده کنید که جنبه تزیینی داشته باشد و در غیر این صورت موجب کاهش عمر گیاهان تراریوم می شود.

4. آیا باید تراریوم را پاکسازی و هرس کرد؟

قطعا باید هر چند وقت یک بار شیشه تراریوم پاکسازی شود و گیاهان داخل تراریوم حتما هرس شوند تا همواره تراریوم سالم و زیبا بماند.

5.  معمولاً چه گیاهانی بهتر است برای ساخت تراریوم استفاده شود؟

گیاهان مختلفی مانند ساکولنت ها، کاکتوس ها، گیاهان گوشت خوار، خزه ها و سرخس ها مقاومت خوبی برای ساخت تراریوم دارند.