در دنیای گلخانه‌داری، مدیریت دما یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت است. گلخانه‌ها، به عنوان محیط‌هایی که برای رشد بهتر گیاهان طراحی شده‌اند، نیازمند توجه ویژه‌ای به شرایط دمایی داخلی خود هستند. گرمایش گلخانه، به ویژه در فصل‌های سرد سال، می‌تواند تفاوت قابل توجهی در کیفیت و میزان محصولات گلخانه‌ای ایجاد کند، اما چگونه می‌توانیم به بهترین شکل ممکن از گرمایش گلخانه استفاده کنیم؟ چه وسایل و تجهیزاتی برای مدیریت بهینه دما در گلخانه‌ها وجود دارد؟ در این محتوا سعی داریم با ارائه تمامی روش‌های گرمایش گلخانه و مدیریت دمای آن به بررسی جامع این موضوع بپردازیم. از اهمیت مدیریت دما در گلخانه‌ها گرفته تا معرفی بهترین سیستم‌ها و ابزارهای کمکی مرتبط با گرمایش، همه و همه در این محتوا به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته‌اند. همچنین، به معرفی جت هیتر گلخانه به عنوان یکی از روش‌های مدرن و کارآمد گرمایش، نیز پرداخته‌ایم. پس اگر شما یک گلخانه‌دار مبتدی یا حرفه‌ای هستید و هدفتان افزایش دانش و اطلاعات خود در خصوص گرمایش گلخانه است، همراه ایران گرولایت باشید. اهمیت مدیریت دما در گلخانه در هر گوشه و کنار جهان، گلخانه‌ها به عنوان پلی بین طبیعت و فناوری شناخته می‌شوند، محیط‌هایی که می‌توانند با استفاده از تکنولوژی به بهترین شکل ممکن از گیاهان مراقبت کنند، اما چه چیزی می‌تواند این محیط را به بهترین مکان ممکن برای رشد گیاهان تبدیل کند؟ یکی از پاسخ‌هایی که می‌توان به این سؤال داد، مدیریت دما و گرمایش گلخانه است. اگر برایتان سؤال است که چطور دما چنین تأثیر و قابلیتی بر روی گیاهان دارد، خوب است نگاهی به تأثیرات و مزایای مدیریت گرمایش گلخانه بیندازید: تأثیر دما بر بهینه‌سازی فرایندهای فیزیولوژیک گیاهان و ارتقا کیفیت محصولات کنترل کاهش استرس گیاهی کنترل آفات و بیماری‌های گیاهی استفاده بهینه از منابع گلخانه جلوگیری از سرمازدگی گیاهان، میوه‌جات و گل‌ها اگر بخواهیم خیلی ساده و خلاصه بیان کنیم، باید بگوییم که مدیریت دمای داخل گلخانه، یک هنر است که با توجه و دقت به آن، می‌توانیم به بهترین نتایج در گلخانه‌داری دست پیدا کنیم. هر گلخانه‌داری که به دنبال موفقیت است، باید این هنر را به خوبی یاد بگیرد و با استفاده از تجهیزات مناسب، به بهترین شکل ممکن از گیاهان خود مراقبت کند. خرید بهترین سیستم برای گرمایش گلخانه یکی از پیش‌نیازهایی است که برای رسیدن به این هدف نیاز دارید. مدیریت بهنیه گرمایش گلخانه همانطور که در بالاتر هم اشاره کردیم مدیریت گرمایش گلخانه، یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید یک مدیر گلخانه انجام دهد، اما کدام گیاهان به گرمایش نیاز دارند؟ در چه زمان‌هایی از سال نیاز به گرمایش بیشتر است؟ چگونه و چطور بهترین سیستم گرمایش گلخانه را پیاده‌سازی کنیم؟ سوالاتی هستند که باید جهت مدیریت بهینه گرمایش گلخانه به آن‌ها پاسخ داد. اما در ادامه این مبحث، ابتدا ما به دو سؤال اول پاسخ می‌دهیم و سپس به انواع روش‌های گرمایش گلخانه و سیستم‌های آن می‌پردازیم تا در انتها بهترین سیستم گرمایش گلخانه و نکات مهم آن را در مدیریت عنوان کنیم. چه زمان‌هایی باید به فکر گرمایش گلخانه باشیم؟ مدیریت گرمایش گلخانه کاری است که باید در تمام ایام سال در هنگام رشد گیاهان انجام شود، اما چه زمان‌هایی گرمایش باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد؟ به صورت کلی در 2 تایم زیر بیشتر از همیشه نیاز به گرمایش وجود دارد: فصل‌های سرد سال: طبیعتاً، در فصل‌های پاییز و زمستان، هوا سرد می‌شود و دمای خارج از گلخانه به حدی می‌رسد که می‌تواند به گیاهان آسیب بزند. در این زمان‌ها، گرمایش گلخانه برای حفظ دمای مناسب داخلی و جلوگیری از سرمازدگی ضروری است. شب‌های سرد: حتی در فصل‌های گرم سال نیز، برخی شب‌ها ممکن است دما به حدی کاهش یابد که نیاز به گرمایش پیدا کند. البته این حالت کم پیش می‌آید و یا ممکن است تنها برای برخی مناطق جغرافیایی مهم باشد. کدام گیاهان به مدیریت گرمایش نیاز دارند؟ برخی از گیاهان نسبت به سایر گیاهان، نیاز بیشتری به گرما دارند! این گیاهان به طور کلی به دو دسته تقسیم شوند: گیاهان گرمسیری: گیاهانی مانند ارکیده، پالم و برخی از گل‌ها که در مناطق گرمسیری رشد می‌کنند، به دماهای گرم‌تر برای رشد نیاز دارند. پس مدیریت گرمایش گلخانه‌های این گیاهان بسیار مهم است. گیاهان با دوره رشد طولانی: برخی گیاهان، مانند گوجه‌فرنگی یا خیار، برای رسیدن به مرحله برداشت نیاز به دوره رشد طولانی‌تری دارند و ممکن است نیاز به گرمایش در فصل‌های سرد پیدا کنند. انواع روش‌های گرمایش گلخانه با توجه به اهمیت گرمایش گلخانه در میزان و کیفیت تولید گیاهان گلخانه‌ای، منابع، تجهیزات و سیستم‌های متنوعی برای این کار پیشنهاد داده شده است. جهت توضیح کامل روش‌های گرمایش گلخانه، ابتدا این روش‌ها را بر اساس انرژی و سوخت مصرفی دسته‌بندی می‌کنیم و سپس در تیترهای بعدی به انواع سیستم‌های گرمایش گلخانه و تجهیزات آن می‌پردازیم. در انتها نیز نکات مهم در انتخاب بهترین سیستم گرمایش گلخانه‌ای و مدیریت آن را عنوان می‌کنیم انواع روش‌های گرمایش گلخانه بر اساس انرژی مصرفی در زیر روش‌های گرمایش گلخانه و تجهیزات آن را بر اساس اینکه انرژی و منبع سوختشان چه چیزی هست دسته‌بندی می‌کنیم: گرمایش گلخانه با استفاده از آفتاب گرمایش گلخانه با آفتاب یا نور خورشید یکی از ساده‌ترین و مقرون به صرفه‌ترین روش‌های گرمایش گلخانه است که به ابزار خاصی نیاز ندارد و به سادگی انرژی طبیعی و رایگان آفتاب برای گرم کردن گلخانه به کار برده می‌شود. در این روش نور خورشید به گلخانه می‌تابد و گرما آفتاب در داخل گلخانه محبوس می‌شود. به همین خاطر این سیستم گرمایشی بیشتر در گلخانه‌هایی پیاده‌سازی می‌شود که دارای محیط جغرافیایی گرم و ایده‌آلی قرار دارند و نور خورشید به خوبی مستقیم به سطح گلخانه می‌تابد. نکته‌ای که باید در خصوص مدیریت گرمایش گلخانه اینگونه سیستم‌ها رعایت شود، عایق گلخانه است که باید بتواند در عین عبور نور گرمای آفتاب را جذب کند و به کندی آن را به خارج از گلخانه آزاد کند. بدین منظور معمولاً از صفحات پلی‌کربنات بر روی گلخانه استفاده می‌شود و از سنگ و آب برای جذب بیشتر گرما و آزادسازی در شب نیز بهره می‌گیرند. مزایای گرمایش گلخانه با آفتاب: هزینه پایین سازگاری با محیط زیست پیاده‌سازی و نگهداری آسان معایب گرمایش گلخانه با آفتاب: محدود به منطق جغرافیای مناسب و روزهای آفتابی عدم توانایی زیاد در کنترل و نگهداری نیاز به عایق بندی مناسب و قوی کارایی پایین گرمایش گلخانه با استفاده از گاز در این روش از تجهیزات و وسایل گرمایش گلخانه‌ای گازی استفاده می‌شود که با احتراق گازهایی مانند گاز طبیعی یا پروپان و تولید حرارت دمای گلخانه را بالا می‌برند. این روش سابقا در ایران نسبت به سایر کشورها بسیار استفاده می‌شد و دلیل آن هم هزینه پایین گاز نسبت به سایر کشورها بود؛ اما در حال حاضر کمی از محبوبیت این روش کاسته شده است. در گرمایش گلخانه با گاز، سیستم‌ها معمولاً به دو طریق موضعی با تعداد زیاد یا مرکزی به کار برده می‌شوند که در جلوتر در بخش انواع سیستم‌های گرمایش گلخانه‌ای توضیح خواهیم داد. از جمله تجهیزاتی که می‌توان برای این روش استفاده کرد، می‌توان به بخاری‌های گازی، اجاق‌های گازی، کوره‌های گازی و حتی دیگ بخار گازی اشاره کرد. مزایای گرمایش گلخانه با گاز: پیاده‌سازی و نگهداری آسان و ارزان کنترل بالا بر عملیات (با استفاده دماسنج گلخانه) کارایی بالا معایب گرمایش گلخانه با گاز: ایجاد آلاینده زیاد و ناسازگاری با محیط زیست هزینه بالای سوخت (این مورد قبلا جز مزایا بود؛ ولی در حال حاضر بخاطر تکنولوژی‌های جدید نیست) گرمایش گلخانه با برق در این روش از تجهیزات گرمایش گلخانه‌ای الکتریکی مانند المنت‌ها، گرم‌کن‌های برقی، جت هیترها و هیترهای تابشی برای تولید حرارت استفاده می‌شود. با اتصال به منبع برق، این وسایل حرارت را در محیط گلخانه پخش می‌کنند. استفاده از ماشین آلات و تجهیزات گرمایش گلخانه برقی، در بین تمامی منابع مرسوم‌تر است. مزایای گرمایش گلخانه با برق: کارایی بالا + راندمان بالا استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر و سازگار با محیط زیست قابلیت کنترل دقیق و آسان قابلیت هماهنگی با PLC هزینه پایین برق در ایران معایب گرمایش گلخانه با برق: هزینه بالای برق در خارج از کشور نیاز به طراحی سیستم مدیریت گرمایش گلخانه (در صورت فعالیت حرفه‌ای) گرمایش با استفاده از سوخت‌های جامد مانند هیزم در این روش گرمایش گلخانه با استفاده از سوخت‌های جامد مانند چوب، زغال سنگ یا پلاستیک‌های قابل سوزاندن برای تولید حرارت استفاده می‌شود. ابتدا این مواد در کوره‌ها یا اجاق‌های خاصی احتراق پیدا کرده و حرارت حاصله از آن‌ها به محیط گلخانه منتقل می‌شود. این روش گرمایش گلخانه، مناسب مناطقی است که دسترسی به گاز یا برق محدود است! اما از نظر زیست محیطی بسیار مضر است و کارایی چندانی ندارد. انواع سیستم‌های گرمایش گلخانه سیستم‌های گرمایش گلخانه بر اساس اینکه چگونه انرژی و دما را در گلخانه پخش و توزیع می‌کنند متفاوت هستند که در زیر به بررسی آن می‌پردازیم: سیستم گرمایشی گلخانه موضعی سیستم گرمایش گلخانه موضعی به سیستمی گفته می‌شود که در آن گرما به طور موضعی و در نقاط خاصی از گلخانه تولید می‌شود. در سیستم گرمایش گلخانه موضعی، هیترها یا منابع تولید گرما در نقاط خاصی از گلخانه قرار داده می‌شوند این سیستم‌ها برای گلخانه‌های خانگی مناسب هستند؛ اما در صورت استفاده از این نوع سیستم در گلخانه‌های بزرگ نیاز است تجهیزات گرمایش گلخانه‌ای در تعدادی بالاتر و در نقاط استاندارد قرار بگیرند تا توزیع گرما به خوبی صورت بگیرد. سیستم گرمایشی گلخانه مرکزی سیستم گرمایش گلخانه مرکزی به سیستمی گفته می‌شود که در آن گرما به طور مرکزی توسط یک کوره، دیگ بخار یا هواساز مرکزی تولید می‌شود و سپس گرمای تولید شده توسط لوله یا کانال‌هایی به نقاط مختلف گلخانه منتقل می‌شود. این سیستم‌ها برای گلخانه‌های بزرگ مناسب هستند. سیستم گرمایش از کف گلخانه گرمایش از کف، یکی از انواع سیستم‌های گرمایش گلخانه مرکزی می‌باشد که آب توسط موتور یا بخاری مرکزی گرم شده و توسط لوله از کف گلخانه یا از زیر خاک گرما را به تمامی نقاط انتقال می‌دهد. این روش برای گیاهانی که نیاز است ریشه گیاهان گرم بماند مفید می‌باشد. البته به در این نوع سیستم گاهی از کابل برق نیز برای گرم کردن استفاده می‌شود. انواع وسایل و تجهیزات گرمایش گلخانه حالا که با انواع منابع و سیستم‌های گرمایش گلخانه آشنا شدید، بهتر است در مورد تجهیزات و وسایل مختلف این موضوع هم اطلاعات کاربردی کسب کنید. در ادامه به برخی از ابزار گرمایش گلخانه که به شدت متداول هستند اشاره خواهیم کرد: هواساز گلخانه یکی از انواع روش‌های گرمایش گلخانه، استفاده از هواسازها می‌باشد. کوره‌‌ی حرارتی و جت هیتر گلخانه، نیز در زمره همین هواسازها قرار می‌گیرند. این تجهیزات معمولاً با برق کار می‌کنند و اساس کارشان این است که هوا را به داخل خود می‌کشند، گرم می‌کنند و به سمت بیرون پرتاب می‌کنند. هواسازها دو نوع می‌باشند. یک نوع مانند کوره حرارتی در قسمت موتور مرکزی هوا را گرم کرده و از طریق کانال‌ها هوا به سایر نقاط محیط انتقال پیدا می‌کند. در نوع دیگر که معمولاً از جت هیتر استفاده می‌شود سیستم گرمایشی گلخانه موضعی بوده و با استفاده چندین هیتر و هواساز نه تنها هوا را گرم کند بله آن را جابجا می‌کند. استفاده از هواسازها برای گرمایش گلخانه مرسوم‌تر می‌باشد. جت هیتر گلخانه جت هیتر گلخانه یک وسیله گرمایشی مدرن است که با استفاده از جریان هوای گرم، گلخانه را گرم می‌کند. این دستگاه، هوا را جذب کرده و آن را گرم می‌کند، سپس با فشار بالا، هوای گرم را به تمام نقاط گلخانه پخش می‌کند. این روش گرمایشی باعث توزیع یکنواخت حرارت در گلخانه می‌شود و کارایی بالایی دارد. همچنین برخی جت هیترها قابلیت این را دارند که co2 تولید کنند که می‌تواند برای گلخانه بسیار مفید باشد. به همین دلیل این وسیله گرمایشی گلخانه بسیار پرطرفدار می‌باشد. شما میتوانید برای خرید هیتر گلخانه با قابلیت تولید co2 از طریق سایت ایران گرولایت اقدام کنید. گرماتاب یا هیتر تابشی گلخانه گرم کردن گلخانه با استفاده از امواج الکترومغناطیسی یکی از روش‌های نوین در زمینه گرمایش گلخانه‌ها است. گرماتاب یا هیتر تابشی گلخانه، یکی از وسایل گرمایش گلخانه به حساب می‌آید که به جای استفاده از حرارت مستقیم، امواج الکترومغناطیسی را برای گرم کردن محیط به کار می‌گیرد. از معایب این وسیله می‌توان مصرف برق زیادش را عنوان کرد؛ ولی از نظر هزینه پیاده‌سازی و کارایی و راندمان بسیار ایده‌آل است بخاری گلخانه‌ای بخاری‌های گلخانه از جمله وسایل متداول و قدیمی برای گرم کردن فضای گلخانه‌ها به حساب می‌آیند که مدل‌های جدیدشان نیز هنوز کارآمدی خوبی دارند. بخاری‌های گلخانه‌ای از نظر منبع انرژی مدل‌های متفاوتی از جمله برقی، نفتی، زغالی و گازی دارند. برخی از این مدل‌ها به صورت موضعی بوده و برخی مدل‌ها مانند کوره‌های گازی و زغالی نیز حالت مرکزی داشته و به وسیله کانال‌ها و فن‌هایی گرما را پخش می‌کنند. در هنگام استفاده از بخاری‌های گلخانه، باید مطمئن شد که فضای کافی برای تهویه وجود دارد تا از انباشت گازهای مضر جلوگیری شود همچنین برای کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی، باید از عایق‌بندی مناسب برای گلخانه استفاده کرد. یکی از معایب استفاده از بخاری جهت گرمایش گلخانه، ایجاد مونوکسید کربن است که تأثیر خوبی بر روی گیاه ندارد، پس به این نیز دقت داشته باشید. دیگ بخار آب آخرین وسیله از تجهیزات گرمایش گلخانه‌ای که می‌خواهیم نام ببریم، دیگ بخار آب است. در این روش، آب به وسیله دستگاه تبخیر، به بخار تبدیل می‌شود و به وسیله کانال‌هایی در فضای گلخانه پخش می‌شود. حرارت حاصل از تبخیر آب باعث گرم شدن محیط می‌شود. همچنین، این روش به تنظیم رطوبت گلخانه نیز کمک می‌کند که برای بسیاری از گیاهان حیاتی است. این روش مناسب برای گلخانه‌هایی که نیاز به تنظیم همزمان دما و رطوبت دارند. بهترین سیستم و روش گرمایش گلخانه کدام است؟ در واقع مدیریت گرمایش گلخانه و انتخاب بهترین سیستم گرمایش گلخانه‌ای به عوامل و فاکتورهای بسیاری از جمله نوع گیاهان مورد کشت و دمای مورد نیاز آن‌ها در هر دوره شرایط جغرافیایی مساحت گلخانه نوع گلخانه نوع بستر کشت (خاک، هیدروپونیک و...) کیفیت عایق کاری سیستم تهویه شرایط فنی سازه و ساختمان گلخانه اتوماسیون و سیستم کنترلی بودجه وابسته است و نمی‌توان به بدون درنظر گرفتن این عوامل (به خصوص بودجه و مساحت) سیستمی را پیشنهاد داد. تازه این نکته را نیز در نظر بگیرید بر اساس این عوامل باید تصمیم بگیرید می‌خواهید از سیستم گرمایش گلخانه‌ای موضعی استفاده کنید یا مرکزی. همچنین در نظر گرفتن کانال‌های انتقال‌دهنده و توزیع‌کننده گرما و سیستم کنترل دما نیز مواردی است که باید به آن توجه شود. اما اگر بخواهیم باز هم به طور میانگین یکی از این تجهیزات را به عنوان بهترین سیستم گرمایش گلخانه پیشنهاد کنیم، ایران گرولایت جت هیتر گلخانه‌ای برقی را پیشنهاد می‌کند که قابلیت تولید گاز co2 نیز داشته باشد. تقریبا 80 لی 90 درصد گلخانه‌های امروزی دیگر از این نوع تجهیزات گرمایشی استفاده می‌کنند. چرا که راندمان بالایی داشته و تولید دی‌اکسیدکربن نیز می‌کند. در مدیریت گرمایش گلخانه از سیستم‌ها و ابزار کنترل‌کننده غافل نشوید! استفاده از سیستم‌های کنترل‌کننده مانند PLC و ابزار اندازه‌گیری دما و رطوبت مانند دماسنج و رطوبت‌سنج گلخانه از واجبات مدیریت گرمایش گلخانه به حساب می‌آید. اگر سیستم گرمایشی شما در حالت استاندارد نباشد، هیچگاه به نتیجه مطلوبی دست نخواهید یافت. در اینجا به معرفی و توضیح کاربردی مهم‌ترین ابزارهای کمکی مدیریت گرمایش و دمای گلخانه می‌پردازیم دماسنج (ترمومتر) دماسنج‌ها در انواع مختلفی موجود هستند، از مدل‌های ساده و مکانیکی گرفته تا دیجیتال با قابلیت‌های پیشرفته مانند ذخیره‌سازی داده‌ها یا ارتباط با سیستم‌های خودکار که هر گلخانه داری با توجه به نیاز خود می‌تواند انواع مختلف این دماسنج‌ها را تهیه کند. شما میتوانید تنها با دانستن دمای دقیق داخل گلخانه، تصمیم‌گیری به موقعی برای روشن یا خاموش کردن سیستم گرمایشی داشته باشید! رطوبت‌سنج (هیگرومتر) رطوبت‌سنج‌ها به گلخانه‌داران کمک می‌کنند تا میزان آب و بخار موجود در هوا را بدانند. برخی از این دستگاه‌ها قابلیت اندازه‌گیری و ثبت دما را نیز دارند. با استفاده از این ابزار میتوانید به کنترل رطوبت برای جلوگیری از بیماری‌های قارچی، فاسد شدن میوه‌ها یا مشکلات گیاهان بپردازید. داشتن رطوبت‌سنج زمانی که از بخار آب برای گرمایش گلخانه استفاده می‌کنید الزامی است. ترموهیگروگراف این دستگاه به صورت پیوسته دما و رطوبت را ثبت می‌کند و به گلخانه‌دار امکان می‌دهد تا تغییرات آن‌ها را در طول روز یا هفته مشاهده کند. گلخانه‌دار با دانستن الگوهای تغییر دما و رطوبت، می‌تواند بهترین زمان برای ورود یا خروج هوا، آبیاری یا استفاده از سیستم‌های گرمایشی را تعیین کند. سنسورهای دیجیتال این سنسورها می‌توانند به سیستم‌های خودکار گلخانه متصل شده و اطلاعات را به یک مرکز کنترل ارسال کنند. اطلاعاتی که می این سنسورها می‌توانند آن را اندازه‌گیری کنند عبارت است از اندازه‌گیری دما، رطوبت و پارامترهای دیگر به صورت دیجیتال. در گلخانه‌های پیشرفته با استفاده از این سنسورها میزان ec و tds بستر کشت نیز چک می‌شود. گلخانه‌داران حرفه‌ای با استفاده از این سنسورها، فرایند تنظیم دما و رطوبت گلخانه را صورت خودکار و بدون نیاز به دخالت انسانی تنظیم می‌کنند. تمامی ابزارهایی که در این بخش ذکر کردیم به گلخانه‌داران کمک می‌کنند تا محیط گلخانه را در شرایط ایده‌آل برای رشد گیاهان نگه دارند. با استفاده مناسب از این ابزارها، می‌توان بهره‌برداری بیشتری از گلخانه داشت و محصولات باکیفیت‌تری تولید کرد. جمع بندی مدیریت گرمایش گلخانه همانطور که در این مطلب اشاره کردیم، انواع روش‌های گرمایش گلخانه وجود دارد و اینکه از بین گزینه‌های موجود کدام روش را به عنوان بهترین سیستم گرمایش گلخانه انتخاب کنید بستگی به پارامترهایی دارد که ذکر کردیم. در صورتی که نیاز به راهنمایی در این خصوص دارید میتوانید با کارشناسان ما در تماس باشید و یا در زیر این پست برای ما کامنت بگذارید.